Een tijd geleden gaf ik de training ‘middelengebruik en verslaving’ aan patiënten van de forensische psychiatrische afdeling (FPA). Voorafgaand aan de start van de training maakte ik een rondje op de afdeling om de patiënten, die aangemeld waren vanuit het behandelteam, uit te nodigen voor deelname hieraan. Ik klopte aan bij de kamer van patiënt X. Er deed een stoere 26-jarige jongeman met tattoos in zijn gezicht open. In het eerste contact probeer ik altijd af te stemmen op de patiënt en zoek ik een mogelijke ingang om laagdrempelig contact te maken. Wat werkt drempelverlagend met als doel deelname aan de training? Dit keer had ik al snel een aanknopingspunt gevonden. De wand in zijn kamer hing vol met door hem ingekleurde Disney kleurplaten. Zo heb ik, hierop ingehaakt, een tijdje met hem gepraat over de tekeningen en wat zijn favoriete Disney film was. Twee weken later mocht ik hem ontmoeten tijdens de eerste training ‘middelengebruik en verslaving’ en heeft hij enkele weken later de training met succes afgerond.

In het eerste contact met de elkaar hebben we vaak al binnen enkele seconden onze mening over de ander en denken we hem/haar goed in te schatten. Maar geregeld hebben we het toch mis. Deze ontmoeting is tekenend voor wat er regelmatig in de zorg gebeurd. Patiënten worden overschat omdat hun voorkomen iets anders communiceert of omdat patiënten verbaal sterk zijn. Maar zo heeft 30 - 40 procent van de gedetineerden in Nederland een licht verstandelijke beperking (LVB).
Ze functioneren op veel gebieden als een jong basisschoolkind. Mensen met LVB komen gemiddeld vaker in contact met justitie. Dit komt omdat deze groep extra kwetsbaar is voor het ontwikkelen van crimineel gedrag. Overvraging, gering inzicht in actie en gevolg, groepsdruk omdat ze erbij willen horen, verminderde zelfcontrole/agressieregulatie en inlevingsvermogen spelen hierbij een belangrijke rol.

Ondanks dat ik al meer dan 10 jaar met de LVB-doelgroep werk wil ik er zelf ook nog bijna in trappen. Overvraging en onvoldoende aansluiten bij het niveau van de patiënt ligt al snel op de loer. In de FPA’s en PI’s is LVB vaak nog een onderbelicht thema. Een van de belangrijkste redenen van de start van Bureau Kick Off is dan ook om LVB in combinatie met verslavingsproblematiek meer ruchtbaarheid te geven

En wat betreft de kleine slokjes alcohol laten proeven aan kinderen, dit wordt afgeraden. Het verhoogt namelijk de kans dat ze als oudere puber vaker en meer alcohol drinken. Door deze proefslokjes leer je onbewust aan kinderen dat drinken oké is. Daarbij is het hoe later je start met drinken hoe meer de kans afneemt dat je op latere leeftijd problemen op alcohol ontwikkelt.