Er zijn veel opvattingen over wat er aan een verslaving ten grondslag ligt. Is het trauma, een hersenziekte, of de omgeving? Eén ding staat als een paal boven water: Wanneer het leven van mensen beheerst wordt door verslaving, dan gaat dit ten koste gaat van alle vrijheid, worden emoties onderdrukt en gevoelens opzij geschoven door het gebruik van middelen.

Wekelijks mag ik in de kliniek waar ik werkzaam ben training geven over middelengebruik en verslaving aan cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB). Geregeld is er weerstand om over dit onderwerp in gesprek te gaan. Vaak heerst het idee dat als het onderwerp besproken wordt, dit juist zorgt voor het voeden van de zucht naar middelen en een terugval veroorzaakt.

Dit doet me denken aan een cliënt die in de groep zat en al jaren niet meer gebruikt had, maar het onderwerp in alle toonaarden vermeed. Er was geen sprake meer van zucht naar middelen en hij wilde het er dan ook niet over hebben. Het onderdrukken van lastige onderwerpen en emoties gerelateerd aan het middelengebruik, waaronder het contact met zijn zoon dat had geleden onder zijn gebruik, zorgde er juist voor dat hij na jaren weer terugviel in gebruik. Toen hem een ‘lijntje’ werd aangeboden, kon hij het aanbod niet weerstaan; zoals een bal die onder water wordt gehouden maar omhoogschiet door de hevige druk.

Het delen van de lastige momenten van craving en onderliggende zaken is júist helpend. We geven de cliënten met LVB vaak het volgende voorbeeld: “Denk aan een aardbei, maar eet hem niet op.” Het denken aan middelen is niet erg, je ontkomt er simpelweg niet aan, maar bespreek het zodat je je niet-gebruikers-spierballen traint elk moment wanneer je een moment van craving overwint.